Powrót do pracy po urlopie macierzyńskim nie należy do łatwych, gdyż jest dosyć stresujący i niepewny. Pracodawca jest zmuszony do przeorganizowania pracy w firmie, a pracownica nie wie, co zastanie po powrocie. Co zatem należy wiedzieć o powrocie do pracy po macierzyńskim, aby mniej się stresować? Jakie są prawa pracownika po powrocie?
Ile trwa urlop macierzyński?
Kobiety przechodzą na urlop macierzyński najczęściej tuż przed porodem. Mogą wtedy wykorzystać maksymalnie sześć tygodni z tego urlopu. Po urodzeniu dziecka urlop jest kontynuowany. Gdy kobieta urodzi jedno dziecko, należy jej się 20 tygodni urlopu macierzyńskiego, przy czym może z części zrezygnować na rzecz pracującego ojca (musi wtedy wykorzystać 14 tygodni urlopu).
Jeśli kobieta jest bardzo związana ze swoimi życiem zawodowym i będzie chciała jak najszybciej wrócić do pracy, będzie mogła zrobić to dopiero po 14 tygodniach urlopu macierzyńskiego, ponieważ według Kodeksu pracy nie może się go zrzec. Urlop macierzyński ma służyć regeneracji zarówno fizycznej, jak i psychicznej po porodzie oraz ochronie pracownicy przed presją zawodową, jak i ochronie rodziny w kontekście społecznym.
Urlop macierzyński – ile płatny w 2022 roku?
Zasiłek macierzyński jest wypłacany z ZUS pod warunkiem, że pracodawca opłacał pracownicy składki chorobowe. Jeśli przed 30 listopada 2022 roku firma zatrudnia mniej niż 21 pracowników, zasiłek macierzyński jest wypłacany bezpośrednio przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Natomiast gry firma liczy więcej pracowników, zasiłek jest wypłacany przez pracodawcę, który rozlicza się z tego tytułu z ZUS-em.
Wysokość zasiłku macierzyńskiego jest ustalana indywidualnie, proporcjonalnie do uzyskiwanego wynagrodzenia. Podczas pierwszych 6 tygodni urlopu macierzyńskiego, przy urodzeniu jednego dziecka, zasiłek wynosi 100 proc. średniego wynagrodzenia pracownicy z ostatnich 12 miesięcy. W przypadku urodzenia przy jednym porodzie dwojga lub więcej dzieci zasiłek macierzyński w 100 proc. podstawy wymiaru należy się przez 8 tygodni. Po upływie wyżej wymienionych okresów zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego wynosi 60 proc. średniego rocznego wynagrodzenia pracownicy.
Możliwe jest również skorzystanie z uśrednionej wysokości zasiłku macierzyńskiego, która wynosi 80 proc. podstawy wymiaru. Warunkiem w tym przypadku jest złożenie pisemnego wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze po urlopie macierzyńskim – nie później niż w ciągu 21 dni po porodzie.
Od 1 lipca 2022 r. do kwoty 85 528 zł w skali roku zasiłek macierzyński jest zwolniony z podatku dochodowego od osób fizycznych.
Czym się różni urlop macierzyński od urlopu rodzicielskiego?
W momencie zakończenia urlopu macierzyńskiego rodzic może wziąć urlop rodzicielski. Jego okres trwania, tak samo jak w przypadku urlopu macierzyńskiego, jest zależny od liczby urodzonych dzieci. W przypadku urodzenia jednego dziecka są to 32 tygodnie, a w przypadku większej liczby dzieci – 34 tygodnie.
Z urlopu rodzicielskiego rodzice mogą skorzystać jednocześnie, bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego lub nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko skończy sześć lat. Można z niego skorzystać w całości lub w częściach, ale nie więcej niż w czterech.
Na urlopie rodzicielskim można pracować, ale jedynie w wymiarze nie większym niż na pół etatu. W momencie powrotu do pracy w niepełnym wymiarze godzin urlop rodzicielski ulega przedłużeniu do 64 tygodni (w przypadku urodzenia jednego dziecka) albo do 68 tygodni (przy urodzeniu więcej niż jednego dziecka).
A praca na macierzyńskim? Przebywając na urlopie macierzyńskim lub rodzicielskim, można wykonywać pracę na umowę o dzieło lub umowę zlecenie, pod warunkiem, że jej wykonywanie nie stwarza problemu z opieką nad dzieckiem. Taką pracę można podjąć w dowolnym momencie u obecnego pracodawcy lub innego.
Kodeks pracy chroni wszystkie osoby przebywające na urlopie macierzyńskim, jak również na urlopie rodzicielskim. W takim okresie pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy. Tyczy się to zarówno matek, jak i ojców (w przypadku urlopu rodzicielskiego).
Okres ochronny po macierzyńskim
Pracodawca ma obowiązek przyjąć pracownicę po urlopie macierzyńskim do pracy na to samo stanowisko. W sytuacji, gdy nie ma takiej możliwości, musi jej przydzielić stanowisko, które będzie odpowiadać jej kwalifikacjom zawodowym lub musi być równorzędne z tym, które zajmowała przed rozpoczęciem urlopu.
Pracodawca nie może zaproponować pracownicy, która wraca z urlopu macierzyńskiego stanowiska, na którym wbrew swojej woli dostałaby mniejsze wynagrodzenie. Może jedynie zastosować wypowiedzenie zmieniające, którego pracownica nie ma obowiązku przyjmować. Takie wypowiedzenie musi zostać odpowiednio uzasadnione.
Okres ochronny obowiązuje przez cały czas trwania urlopu macierzyńskiego i kończy się w momencie powrotu pracownika do pracy. Dopiero wtedy pracodawca ma prawo wręczyć pracownicy wypowiedzenie. Sąd pracy może uznać to jednak za dyskryminujące. Gdy pracownik wniesie pozew, to pracodawca będzie musiał udowodnić, że wypowiedzenie nie narusza żadnych praw pracownika do korzystania z uprawnień rodzicielskich.
Powrót do pracy po macierzyńskim – co jeszcze warto wiedzieć?
Kobieta, która po powrocie do pracy karmi dziecko piersią, ma prawo do pełnopłatnej przerwy na karmienie. Wynosi ona dwa razy po pół godziny – w przypadku jednego dziecka. W przypadku większej liczby dzieci jest to dwa razy po 45 minut. Przerwy te można ze sobą łączyć.
Pracodawca nie może nakazać pracownicy (bez jej wyraźniej zgody) zajmującej się dzieckiem do czwartego roku życia pracy w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej oraz wyjazdu w delegację.
Pracownicy zajmującej się małoletnim dzieckiem przysługują dodatkowe dwa dni zwolnienia od pracy w ciągu roku.
Jak poradzić sobie z powrotem do pracy po macierzyńskim?
Zadbaj o dobre relacje w pracy przed urlopem macierzyńskim
Warto zadbać o dobre relacje z obecnym szefem, jeśli wiążemy ze swoim miejscem pracy dalsze plany zawodowe. Dobrym pomysłem będzie rozmowa z szefem na temat stanowiska, jakie będzie się zajmowało po powrocie z przerwy. Należy też być odpowiedzialnym za swoje zadania w pracy do momentu udania się na urlop macierzyński czy zwolnienie lekarskie. Można też zaproponować swojemu pracodawcy osobę, która przejmie za nas nasze obowiązki na czas naszej nieobecności.
Staraj się być ze wszystkim na bieżąco
Podczas urlopu macierzyńskiego czy też rodzicielskiego warto być na bieżąco z sytuacją na rynku pracy. Posiadanie aktualnej wiedzy na ten temat umożliwi łatwiejszy powrót do pracy. Chcąc wrócić na zajmowane stanowisko, warto utrzymywać kontakt ze współpracownikami, którzy będą informować cię na bieżąco o sytuacji w firmie.
W przypadku, gdy zamierzasz zmienić pracę, warto w czasie urlopu rozglądać się za ogłoszeniami i nawiązywać kontakt z rekruterami. Warto też wiedzieć, że każdego roku wydawane są różnego rodzaju raporty płacowe oraz te dotyczące zatrudnienia. Jeśli chcesz zmienić pracę i zacząć kolejny krok w swojej karierze, powinna być to wręcz obowiązkowa lektura.
Zadbaj o swój komfort psychiczny
Komfort psychiczny to rzecz, o którą szczególnie należy zadbać. Powrót do pracy po macierzyńskim jest stresujący i może wiązać się z wieloma zmianami – np. nowymi współpracownikami, a może nawet nowym stanowiskiem. Z takimi zmianami czasami ciężko jest sobie poradzić, dlatego też należy postawić swój komfort psychiczny na pierwszym miejscu.
Zadbaj o opiekę nad dzieckiem na czas twojego pobytu w pracy
Znalezienie opieki nad dzieckiem jest bardzo trudne i również towarzyszy temu stres. Jeśli z maluchem nie może zostać ktoś z bliskich, mający już z nim kontakt, trzeba wynająć opiekunkę lub zainteresować się placówką sprawującą opiekę nad dziećmi. W takiej sytuacji warto zapoznać pociechę z nowymi osobami i samemu lepiej je poznać, aby być trochę spokojniejszym. Warto też mieć na uwadze, że dziecko, które dopiero zaczyna przebywać w takiej placówce, jest bardziej narażone na choroby, gdyż ma mniejszą odporność – dlatego warto rozpocząć adaptację wcześniej.
Jak powinno wyglądać oświadczenie o powrocie do pracy po urlopie macierzyńskim?
Oświadczenie o powrocie do pracy pozwoli ci poinformować pracodawcę o tym, jakie masz plany w związku z powrotem do firmy. Dzięki temu twój szef będzie mógł zorganizować pracę tak, abyś mogła wrócić na swoje zajmowane stanowisko lub stworzy nowe, bardziej dopasowane do twoich kwalifikacji.
Takie oświadczenie powinno zawierać:
- datę i miejscowość,
- dane pracownika,
- dane pracodawcy,
- nagłówek,
- deklarację powrotu do pracy,
- odręczny podpis.
Podsumowując, powrót do pracy po macierzyńskim bywa bardzo stresujący, na co składa się wiele czynników. Warto więc znać swoje prawa i pamiętać, że każda kobieta może wrócić do pracy po takim urlopie. Dodatkowo nie należy zapominać o tym, że można wydłużyć sobie okres ochronny poprzez zmniejszenie wymiaru czasu pracy – dotyczy to zarówno kobiety, jak i mężczyzny, który wraca z urlopu rodzicielskiego. Dobrze jest znać swoje przywileje i z nich korzystać.
